Bổ sung sắt cho bé & những điều mẹ cần biết!

Sắt đóng vai trò rất quan trọng với sự tăng trưởng, phát triển của tế bào máu, hệ thống miễn dịch và thần kinh của trẻ. Tuy nhiên, thiếu sắt là tình trạng phổ biến nhưng nhiều mẹ chưa nhận biết và biết cách bổ sung sao cho đúng. Cùng tìm hiểu ngay những thông tin đầy đủ và chi tiết nhất về việc bổ sung sắt cho bé!

1. Sự cần thiết của bổ sung sắt với sự phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Sắt là một yếu tố vi lượng có vai trò rất quan trọng với cơ thể chúng ta. Sắt chiếm tỉ lệ 0.004% được phân bố ở mỗi tế bào của cơ thể. Mặc dù cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ, nhưng sắt tham gia vào nhiều chức năng sống quan trọng của cơ thể như: 

• Tham gia vào quá trình tổng hợp hemoglobin (hồng cầu) – chất vận chuyển oxy từ phổi đến các tế bào trong cơ thể.
• Tham gia vào quá trình tạo thành myoglobin-  chất dự trữ oxy cho cơ.
• Là thành phần cấu tạo của nhiều enzyme oxy hóa khử như catalase, peroxydase và các cytochrome (những chất xúc tác sinh học quan trọng trong cơ thể. Đặc biệt trong chuỗi hô hấp sắt đóng vai trò vận chuyển điện tích (cytochrom, mitochondrial dehydrogenase).
• Là thành phần quan trọng của một  enzym trong hệ thống miễn dịch của cơ thể.
• Có vai trò quan trọng trong sự phát triển trí thông minh, nhận thức và hành vi ở trẻ.

Có thể thấy rằng, thiếu sắt sẽ gây ra ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng với sự tăng trưởng và phát triển khỏe mạnh của trẻ. 

2. Điều gì sẽ xảy ra nếu trẻ thiếu sắt?

Trẻ thiếu sắt trong thời gian dài sẽ gây ra những ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ nhỏ. Thiếu sắt khiến trẻ thường xuyên rơi vào tình trạng mệt mỏi, kém tập trung trong học tập, suy giảm trí nhớ, giảm khả năng vận động,… và có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng.  Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu sắt phổ biến ở trẻ? Làm cách nào để mẹ có thể nhận biết được trẻ có thiếu sắt hay không?

2.1. Nguyên nhân gây thiếu sắt thường gặp ở trẻ

Những nguyên nhân được cho là phổ biến dẫn đến thiếu sắt ở trẻ có thể kể đến như:

Thiếu sắt dự trữ

Thai nhi phát triển trong bụng mẹ sẽ nhận một lượng sắt dự trữ vào những tháng cuối tháng kỳ. Nếu sinh đủ tháng, trẻ sẽ có khoảng 25-3000mg sắt trong cơ thể và sẽ được trẻ sử dụng trong 4-6 tháng đầu. Tuy nhiên, trẻ sinh non, sinh đôi hoặc mẹ bầu thiếu máu thường bị thiếu sắt.

Tốc độ tăng trưởng nhanh

Sau sinh trẻ thường có tốc độ phát triển về thể chất và cân nặng nhanh chóng. Do đó, lượng sắt cần để tạo máu cũng nhiều hơn. Đặc biệt với trẻ sinh non không có lượng sắt dự trữ hoặc sữa mẹ không đủ dinh dưỡng, trẻ có nguy cơ cao thiếu sắt, thiếu máu sau sinh. 

Chế độ ăn thiếu sắt

Sắt được hấp thụ thông qua đường ăn uống. Nếu chế độ ăn của trẻ nghèo nàn thực phẩm giàu sắt hoặc trẻ biếng ăn có thể dẫn đến tình trạng thiếu sắt ở trẻ. Ngoài ra, sắt là nguyên tố vi lượng khó hấp thụ, khi kết hợp với các loại thực phẩm như trà xanh, ổi, sữa,… có thể làm giảm sự hấp thu của sắt.

Trẻ uống sữa bò quá nhiều

Trong sữa bò chứa rất nhiều Ca và Casein Phosphopeptides có khả năng giảm hấp thụ sắt của cơ thể. Hoặc trẻ sử dụng sữa công thức hoàn toàn mà trong sữa lại thiếu chất sắt

Trẻ gặp vấn đề về đường tiêu hóa

Hội chứng kém hấp thu khiến bé hấp thụ dinh dưỡng khó khăn bao gồm nguyên tố sắt. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến thiếu sắt ở trẻ.

Trẻ mắc các bệnh lý khác

Một số bệnh lý có thể dẫn đến tình trạng giảm hấp thu sắt và gây thiếu hụt sắt nghiêm trọng có thể kể đến như: Giun móc, viêm ruột, xuất huyết tiêu hóa, tổn thương tá tràng, dị ứng sữa bò, thiếu transferrin bẩm sinh,…

Tìm hiểu thêm: 05 nguyên nhân thiếu sắt ở trẻ em và biện pháp phòng ngừa “siêu dễ”.

2.2. Dấu hiệu thiếu sắt ở trẻ

Dấu hiệu thiếu sắt ở trẻ thường khó nhận biết rõ ràng cho đến khi chuyển sang giai đoạn nặng. Do đó mẹ cần quan sát kỹ và để ý bé thường xuyên để sớm phát hiện từ đó có biện pháp điều trị kịp thời. Một số biểu hiện do thiếu sắt ở trẻ mẹ có thể thấy như:

• Trẻ bị mệt mỏi, bất thường
• Da xanh xao, nhợt nhạt
• Khó thở, đánh trống ngực
• Bé hay bị đau đầu, chóng mặt
• Da và tóc bị hư tổn, khô ráp
• Móng tay giòn, hình thìa
• Trẻ biếng ăn, bỏ bú, giảm hấp thu
• Dấu hiệu khác

Dù các triệu chứng nhận biết thiếu sắt khá khó phân biệt với các bệnh ký khác. Tuy nhiên khi phát triển trẻ xuất hiện nhiều triệu chứng trong số các triệu chứng trên, mẹ nên chủ động cho con thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn bổ sung sắt cho trẻ kịp thời.

3.Trẻ nhỏ cần bổ sung bao nhiêu sắt là đủ?

Nhu cầu bổ sung sắt của trẻ thay đổi theo từng độ tuổi và tình trạng sức khỏe của trẻ. Mẹ có thể tham khảo hướng dẫn sau theo khuyến cáo của tổ chức y tế thế giới:

• Với trẻ sơ sinh đủ tháng: Lượng sắt trẻ tích lũy được từ mẹ trong thai kỳ đủ cho nhu cầu của trẻ trong 4 – 6 tháng sau sinh. Vì vậy, việc bổ sung thêm sắt là không cần thiết.
• Trẻ sinh non: Theo khuyến cáo của Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ, trẻ sinh non cần được bổ sung 2mg sắt nguyên tố/kg mỗi ngày, tối đa 15 mg/ngày, bắt đầu từ 1 tháng tuổi cho đến 12 tháng tuổi.
• Trẻ từ 4-6 tháng tuổi: Bổ sung 1mg/kg cân nặng
• Trẻ từ 9 tháng: Cần bổ sung khoảng 11 mg/ngày
• Trẻ từ 1 tuổi – 3 tuổi: Bổ sung khoảng 7 mg/ngày
• Trẻ từ 5 tuổi: Dưới 10 mg/ngày
• Trẻ từ 9 – 13 tuổi: Khoảng 8 mg
• Trẻ từ 14 – 18 tuổi: Khoảng 15 mg/ngày (nữ) hoặc 11 mg/ngày (nam).

4. Nên bổ sung sắt cho trẻ trong bao lâu

Tùy vào độ tuổi, giai đoạn phát triển, chế độ dinh dưỡng và mức độ thiếu hụt sắt của cơ thể mà sẽ quyết định đến thời gian bổ sung sắt cho trẻ. 

Thông thường, thời gian bổ sung sắt thường kéo dài trong 3 tháng để cơ thể bù đắp kịp thời lượng sắt thiếu hụt theo khuyến cáo. Và ngay cả khi hàm lượng sắt đạt mức khuyến cáo, các chuyên gia y tế cũng sẽ khuyến cáo tiếp tục bổ sung sắt cho trẻ trong 3 tháng tiếp theo. 

Như vậy, một năm bé thường được khuyến cáo bổ sung sắt 1 lần và lần bổ sung sắt có thể kéo dài từ 3-6 tháng. Ngoài ra, với  với trẻ sinh non, bé nên được bổ sung sắt khi được 2 tuần tuổi cho đến khi ăn dặm lúc 1 tuổi.

5. Hướng dẫn bổ sung sắt cho trẻ

Để bổ sung sắt cho bé mẹ có thể thông qua các cách như bổ sung trực tiếp từ sữa mẹ, qua chế độ dinh dưỡng hàng ngày hay thông qua thuốc/ thực phẩm chức năng chứa sắt.

5.1. Bổ sung qua sữa mẹ

Thực tế, sữa mẹ có chứa sắt, tuy nhiên hàm lượng rất thấp không đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể. Vì vậy với trẻ sơ sinh đủ tháng (bú mẹ hoàn toàn), từ 4 tháng tuổi cần được bổ sung sắt mỗi ngày theo hướng dẫn.

Trong khi đó, với trẻ sinh non (thai <37 tuần) được nuôi bằng sữa mẹ, trẻ nên được bổ sung sắt nguyên tố ở mức 2 mg/kg mỗi ngày bắt đầu từ khi đầy tháng cho đến khi 12 tháng tuổi. 

Để duy trì lượng sắt trong sữa mẹ, bản thân mẹ cũng cần được bổ sung sắt thông qua thực phẩm giàu sắt và thuốc bổ sắt.

5.2. Chế độ dinh dưỡng giàu sắt cho trẻ nhỏ

Trẻ từ 6 tháng tuổi đã bắt đầu chế độ ăn dặm vì vậy mẹ hoàn toàn có thể bổ sung bổ sung sắt cho bé thông qua những thực phẩm giàu sắt như:

• Các loại rau màu xanh đậm: Rau chân vịt, cải xoăn, bông cải, rau bina
• Hải sản: Cua đồng, cua biển, tôm, cá ngừ,…
• Thịt nạc: Thịt bò, thịt cừu thịt gia cầm
• Các loại quả: Quả lựu, quả anh đào, quả mận, nho khô,…
• Ngũ cốc tăng cường sắt
• Các loại đậu: Đậu lăng, đậu thận, đậu nành,…
• Ngũ cốc tăng cường
• Trứng

Bổ sung sắt cho trẻ qua thực phẩm là biện pháp rất an toàn cho bé mà cha mẹ nào cũng có thể thực hiện được.

Tìm hiểu thêm: Top 10 thực phẩm giàu sắt cho trẻ.

5.3. Bổ sung sắt qua các chế phẩm thuốc/ thực phẩm chức năng.

Việc bổ sung sắt cho bé qua chế độ dinh dưỡng thường không đáp ứng được được đủ nhu cầu sắt của trẻ, đặc biệt trong những trường hợp trẻ biếng ăn, hấp thu kém,… Vì vậy, việc bổ sung sắt cho bé từ chế phẩm bổ sung là biện pháp được các chuyên gia y tế khuyên dùng.

5.3.1. Hướng dẫn lựa chọn sản phẩm bổ sung sắt cho trẻ

Trên thị trường hiện có nhiều loại thuốc bổ sung sắt cho bé, phù hợp với độ tuổi, nhu cầu, tình trạng sức khỏe của trẻ. Một số hướng dẫn giúp mẹ lựa chọn sản phẩm bổ sung sắt tốt cho trẻ như:

• Thành phần: Ưu tiên chọn sắt hữu cơ cho trẻ với nguồn gốc tự nhiên an toàn, lành tính, giúp bé dễ hấp thụ hơn;
• Dạng dùng: Sắt bổ sung cho bé có nhiều dạng bào chế khác nhau như viên nén, viên nhai, dạng nước, siro, nhỏ giọt,… Mẹ cần dựa vào độ tuổi và tình trạng của trẻ để lựa chọn chế phẩm phù hợp. Ví dụ, với bé dưới 1 tuổi thì ưu tiên dùng dạng nước, bé trên 1 tuổi có thể dùng dạng viên nhai.
• Mùi vị: Nếu chọn sản phẩm dễ uống, không có mùi tanh của sắt.
• Nguồn gốc xuất xứ: Lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, được cấp phép bởi cơ quan chức năng có thẩm quyền. 

Tìm hiểu thêm: Femalto: Sắt hữu cơ nhỏ giọt cho trẻ nhỏ

5.3.2. Lưu ý quan trọng khi bổ sung sắt cho trẻ

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi bổ sung sắt cho bé qua các chế phẩm, cha mẹ cần lưu ý một số thông tin bao gồm: 

• Đúng và đủ liều: Cần bổ sung sắt cho bé theo đúng liều lượng chỉ định, tránh cho bé dùng quá nhiều. Bởi việc thiếu hay thừa cũng có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn
• Thời điểm sử dụng: Với các loại sắt thông thường, mẹ nên bổ sung sắt cho bé trước khi ăn 1 giờ hoặc sau ăn 2 giờ. Bởi vì sắt được hấp thu tối đa khi bụng đói. Sắt Femalto có thành phần là Sắt (III) hydroxyd polymaltose nên không bị ảnh hưởng bởi thức ăn. Do đó, mẹ có thể cho bé sử dụng vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày.
• Tương tác khi sử dụng: Để tăng hấp thu sắt, các chế phẩm sắt cần hạn chế sử dụng với sữa hay các thực phẩm chứa nhiều calci vì chúng làm giảm khả năng hấp thụ sắt.
• Tác dụng không mong muốn: Một số tác dụng không muốn có thể gặp phải khi bổ sung sắt cho trẻ như đau bụng, táo bón, đi ngoài phân đen. Cha mẹ cần lưu ý cho con uống nhiều nước (tốt nhất là nước sôi để nguội) và tăng cường ăn các thực phẩm chứa nhiều chất xơ.
• Lưu ý khác: Với trẻ nhạy cảm, dễ nôn trớ khi bổ sung sắt, mẹ nên bắt đầu với liều thấp sau đó tăng dần đến liều lượng được khuyến cáo bổ sung.

Kết luận

Bổ sung sắt cho bé đóng vai trò quan trọng với sự phát triển của trẻ nhỏ. Tuy nhiên, mẹ cần nắm được các thông tin khi nào nên bổ sung sắt cho trẻ? Bổ sung trong bao lâu? Bổ sung như thế nào? và cần lưu ý gì khi bổ sung sắt cho trẻ. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho mẹ những kiến thức hữu ích để mẹ có thể bổ sung sắt cho trẻ một cách an toàn và hiệu quả. Nếu mẹ còn bất cứ câu hỏi nào, đừng ngần ngại mà nhắn tin ngay cho chúng mình nhé!

Bài viết cùng chủ đề:

1, Bổ sung sắt cho bé và những điều mẹ cần biết!

2, Top 10 nhóm thực phẩm bổ sung sắt cho bé mẹ cần lưu ngay!

3, Bổ sung sắt cho bé trong bao lâu để đảm bảo an toàn và hiệu quả?

4, 1 năm nên bổ sung sắt cho bé mấy lần? – Hướng dẫn từ chuyên gia.

5, Cho trẻ uống sắt vào thời điểm nào trong ngày là tốt nhất? 

6, Liều lượng bổ sung sắt cho bé bao nhiêu là đủ?